Είναι η Συρία ένοχη για τη δολοφονία, στις 14 Φεβρουαρίου, του Ραφίκ Χαρίρι, πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου; Σε κατάσταση σοκ, ένα μέρος της λιβανέζικης κοινής γνώμης είναι πεπεισμένη. Και η εκτόξευση κατηγοριών του Σύριου προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ ενάντια στους «πρωτεργάτες του απεχθούς εγκλήματος και αυτών που κρύβονται πίσω του» δεν διέλυσε. τις κατηγορίες. Για τα περισσότερα διεθνή μέσα ενημέρωσης, δεν υπάρχει αμφιβολία για την ενοχή του μπααθικού καθεστώτος. Οι δημοσιογράφοι θύμισαν πολλά υποτιθέμενα κίνητρα. Κατ’ αρχήν, τη θέληση της Δαμασκού να διατηρήσει τη Χώρα των Κέδρων υπό τον έλεγχό της, τη στιγμή που έχουν προκηρυχθεί βουλευτικές εκλογές, τον ερχόμενο Μάιο. Ανέφεραν, επίσης, τα παράπονα της Συρίας ενάντια στον Χαρίρι, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι χρηματοδότησε ένα είδος αντι-συριακού μετώπου (χριστιανών – δρούζων -σουνιτών). Πρόσθεσαν, ακόμα, μια σημαντική συμπληρωματική κατηγορία: ο πρώην πρωθυπουργός ήταν ύποπτος για την κινητοποίηση των φίλων του (ανάμεσά τους και ο Ζακ Σιράκ) για να ψηφίσουν, τον Σεπτέμβριο του 2004, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την υποστήριξη του Παρισιού και της Ουάσιγκτον, την απόφαση 1559 που απαιτεί τη διενέργεια ελεύθερων προεδρικών εκλογών στον Λίβανο και ζητά «από όλες τις ξένες δυνάμεις που βρίσκονται ακόμα εκεί, να αποσυρθούν […] και τον αφοπλισμό των πολιτοφυλάκων, λιβανέζων ή όχι» (δηλαδή των πολιτοφυλακών του σιιτικού κόμματος Χεζμπολάχ, τις οποίες υποστηρίζουν η Συρία και το Ιράν, και τις παλαιστινιακές πολιτοφυλακές στα στρατόπεδα των προσφύγων).
Το έγκλημα προσφέρει ένα ακόμα πρόσχημα στην Ουάσιγκτον για να αυξήσει την πίεση στη Δαμασκό. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Συρία ανακλήθηκε για «επείγουσες διαβουλεύσεις». Και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Μέσης Ανατολής, ο Ουίλιαμ Μπερνς, παρών στην κηδεία του δολοφονημένου πρώην πρωθυπουργού στη Βηρυτό, δεν έχασε την ευκαιρία να δηλώσει στον τύπο: «Ο θάνατος του Ραφίκ Χαρίρι πρέπει να ενδυναμώσει τη δυναμική για έναν ελεύθερο, ανεξάρτητο και εθνικά κυρίαρχο Λίβανο. Αυτό σημαίνει άμεση εφαρμογή της απόφασης 1559 του Συμβουλίου Ασφαλείας και άρα άμεση και πλήρη αποχώρηση της Συρίας από τον Λίβανο». Ο Μπερνς φαίνεται να ξεχνά ότι, χωρίς εντολή του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ εισέβαλαν και κατέχουν το Ιράκ.
Ας θυμηθούμε ότι, με την έναρξη της αμερικανικής επέμβασης στο Ιράκ, η Δαμασκός εκτίμησε ότι ένας από τους κύριους στόχους του πολέμου ήταν η περικύκλωση της Συρίας (1). Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, κατηγόρησε τη Δαμασκό ότι βοήθησε το στρατό του Σαντάμ Χουσέιν κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών και ότι οι αντιστασιακές ομάδες που παρενοχλούν τα αμερικανικά στρατεύματα κατοχής, τη χρησιμοποιούν ως βάση. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Κόλιν Πάουελ, πήγε στη Συρία, το Μάιο του 2003, για να απευθύνει στον πρόεδρο Αλ Ασαντ τις κατηγορίες, καθώς και άλλες παλαιότερες, όπως η συμμαχία με το Ιράν και η προσφορά βοήθειας στις πολιτοφυλακές της Χεζμπολάχ, ομάδα καταγεγραμμένη από τις ΗΠΑ (αλλά όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση) στις «τρομοκρατικές οργανώσεις».
Σ’ αυτό το πλαίσιο -εκτός αν ήθελε να αυτοκτονήσει- το συριακό καθεστώς δεν είχε κανένα συμφέρον να χειροτερεύσει την κατάστασή του. Κάποιοι παρατηρητές αναρωτιούνται, λοιπόν, αν η «φανερή» ενοχή της Συρίας δεν είναι ακριβώς ο στόχος που θέλουν να επιτύχουν οι δολοφόνοι του Ραφίκ Χαρίρι. Ο Εϊάλ Ζίσερ, ειδικός για τη Συρία στο Ινστιτούτο Νταγιάν στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, διαβεβαιώνει: «Είναι εντελώς παράλογο να το έκανε η Συρία. Θα ήταν μια ανόητη απόφαση εκ μέρους της. Όλος ο κόσμος την παρακολουθεί και δεν έχει κανένα συμφέρον να αποσταθεροποιήσει τον Λίβανο» (2).
Όπως και να είναι τα πράγματα, η επίθεση και οι κατηγορίες εναντίον της Συρίας θα μπορούσαν να βάλουν φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του Λιβάνου. Θα πρέπει να εξετάσουμε τους στόχους που θέτουν η Ουάσιγκτον και το Παρίσι στο Λίβανο. Αν σκοπεύουν να εδραιώσουν την «πραγματική δημοκρατία» στον Λίβανο, θα μπορέσει αυτή να χτιστεί χωρίς τους σιίτες, κύρια κοινότητα, η οποία είναι μαζικά σύμμαχος της Δαμασκού; Μήπως θα εγγυηθούν τη δημοκρατία τα κόμματα της αντιπολίτευσης που αρνούνται την αρχή «ένας άνθρωπος, μία φωνή» και υποστηρίζουν ένα παρωχημένο σύστημα βασισμένο στις θρησκείες; Αν ο στόχος είναι η εκκένωση του «κατεχόμενου Λιβάνου», η διεθνής κοινότητα μπορεί να παραβλέψει ότι, σ’ αυτήν την περιοχή, παραμένουν επίσης κατεχόμενα, από το 1967, το συριακό τμήμα των Υψιπέδων του Γκολάν και η Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, η Γάζα -που ίσως εκκενωθεί φέτος το καλοκαίρι- και η Ανατολική Ιερουσαλήμ, παρά τις πολυάριθμες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας; Για μία φορά ακόμα υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά;
Η περίοδος των σκοτεινών χειρισμών αναβιώνει. Και φαίνεται ότι, στο θέατρο της Μέσης Ανατολής, περάσαμε στη δεύτερη πράξη, μαζί με τον κίνδυνο της επανέναρξης του εμφύλιου πολέμου στο Λίβανο, που δεν φαίνεται να συγκινεί τους υπερασπιστές της Χώρας των Κέδρων. Μετά τον πόλεμο του Ιράκ – και παρά την καταστροφική κατοχή και την αιματηρή ήττα στις εκλογές του ψηφοδελτίου που υποστηρίχτηκε από την Ουάσιγκτον- οι μεγάλοι χειρισμοί ξαναρχίζουν ταυτόχρονα ενάντια σε δύο άλλους στόχους που καθορίστηκαν εδώ και καιρό: το Ιράν και τη σύμμαχό του Συρία, που αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, τον πιο αδύναμο κρίκο. Αυτοί που σκότωσαν τον Ραφίκ Χαρίρι, ήξεραν, άραγε, ότι πρόσφεραν στη «διεθνή κοινότητα», συμβολικά στο πιάτο, τη μοίρα του συριακού καθεστώτος;