Πτώση των τειχών, μείζονες ανακατατάξεις, παγκόσμιο χωριό, διάλογος πολιτισμών: η ομάδα των Έξι (G6) του ’75 (1), των Επτά (G7) την επόμενη χρονιά (με την είσοδο του Καναδά), κατόπιν των Οκτώ (G8) το 1997 (με τη Ρωσία), μεταμορφώθηκε σε G20 το 1999. Δηλαδή, πολύ πριν ο Νικολά Σαρκοζί προσπαθεί να διεκδικήσει τη δόξα όλων των πλανητικών καινοτομιών.
Με την απότομη άνοδο της Βραζιλίας, της Αργεντινής, της Νότιας Αφρικής, της Ινδίας, της Κίνας, το G20 ήταν γραφτό να διαταράξει τη σκοροφαγωμένη καθεστηκυία τάξη. Να δώσει το λόγο στις χώρες του Νότου, και να χτυπήσει την πένθιμη καμπάνα για την περίφημη «συναίνεση της Ουάσινγκτον».
Ένα face lift
Τον περασμένο Νοέμβριο η ευκαιρία φαινόταν ιδανική. Η κοινωνική πίεση ήταν μεγάλη και η επιτακτική οικονομική αναγκαιότητα εξωθούσε τα πράγματα να τεθούν επί τάπητος, να «επανιδρυθούν» μέσα από την πολυφωνία του νέου κόσμου που διαμορφώνεται.
Η ευκαιρία χάθηκε, απ’ ό,τι φαίνεται, όπως κι άλλες που βασίζονταν στη «διαφορετικότητα». Η οποία, αποκομμένη από το κοινωνικό κίνημα, μακιγιάρει τις παλιές σχέσεις εξουσίας, αντικαθιστά τους φθαρμένους ηγέτες με λαϊκότερους και πιο ζωντανούς. Όμως, ο δρόμος που ακολουθεί συνεχίζεται και αλλάζει ελάχιστα.
«Στις εργασίες μας, θα μας οδηγεί η κοινή πίστη ότι οι αρχές της αγοράς, οι ανοιχτές οικονομίες και οι σωστά ρυθμισμένες χρηματοπιστωτικές αγορές ευνοούν τον δυναμισμό, την καινοτομία και το πνεύμα της επιχειρηματικότητας, τα οποία είναι απαραίτητα για την οικονομική μεγέθυνση, για την εργασία και για τη μείωση της φτώχειας», ανακοινώνουν οι χώρες του G20.
Όχι χωρίς κάποια δυσκολία, το ανακοινωθέν τους επιμένει: «Αυτές οι αρχές κατόρθωσαν να γλιτώσουν εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και επέτρεψαν σημαντική άνοδο του βιοτικού επιπέδου παγκοσμίως». Σαν να λένε, ότι η στρατηγική που επιλέχθηκε εδώ και 30 χρόνια ήταν σωστή και ότι η σημερινή κρίση -απλό «ατύχημα» μήπως;- θα βρει γιατρειά με τη «σωστότερη» ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Ας χαιρετήσουμε εδώ την αυτοθυσία της Αργεντινής, της οποίας οι φρέσκιες ακόμα πληγές καταδεικνύουν πόσο κακό κάνει το φιλελεύθερο «πιστεύω» που μόλις και αυτή προσυπέγραψε.
Δύο μήνες μετά το κραχ της Γουόλ Στριτ, δεν έχει νόημα να ψάχνει κανείς στο κείμενο του G20 -μείγμα κοινοτοπιών και ακαταλαβίστικου μπλα μπλα, αλλά επίσης και επιβεβαίωση του δόγματος- την αμφισβήτηση των πολιτικών της ανισότητας καθώς και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, τα οποία ενθάρρυναν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους να δανειστούν για να ισοφαρίσουν το συνεχές ψαλίδισμα των εισοδημάτων τους.
Ούτε λέξη, επίσης, για τους φορολογικούς παραδείσους, εκτός εάν αυτοί οι φορολογικοί παράδεισοι θα πρέπει να τρέμουν, σαν γκιλοτίνα στο λαιμό τους, την ανακοίνωση ότι θα μελετηθούν δράσεις που θα «προστατεύουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα από νόμους και ρυθμίσεις που δεν είναι συνεργατικοί και διαφανείς και που παρουσιάζουν αυξημένο ρίσκο παράνομης χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας». (2)
Όσο για τους φαν των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, πρέπει επίσης να τρέμουν, γιατί οι χώρες του G20 υποσχέθηκαν να «αυξήσουν τις απαιτήσεις τους σε θέματα διαφάνειας για τα σύνθετα χρηματοπιστωτικά προϊόντα». Πώς όμως το G20 θα μπορούσε να καταδείξει ξεκάθαρα τους ενόχους, όταν οι χειρότεροι από αυτούς συνεχίζουν να συνθέτουν τα ανακοινωθέντα του;
Είναι αλήθεια ότι ένα «νέο Bretton Woods» δεν φτιάχνεται σε μερικές εβδομάδες. Οι αρχικές συμφωνίες του ’44 προετοιμάζονταν για περισσότερο από δύο χρόνια. Ωστόσο, η προχειρότητα της συνάντησης δεν εξηγεί τα πάντα.
Γιατί οι «20» μίλησαν ξεκάθαρα σε κάποια σημεία: «Υπογραμμίζουμε πόσο σημαντικό είναι να απορρίψουμε τον προστατευτισμό (...). Στους επόμενους δώδεκα μήνες θα αποφύγουμε να υψώσουμε νέα εμπόδια στις επενδύσεις και στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών (...). Θα προσπαθήσουμε να φτάσουμε σε συμφωνία για τους όρους που θα οδηγήσουν στην κατάληξη της ατζέντας της Ντόχα (του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου) για ανάπτυξη με ένα φιλόδοξο και ισορροπημένο αποτέλεσμα».
Το γεγονός ότι η θεωρία της ελεύθερης αγοράς και της χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης μπορεί να είναι πιο σημαντική από τις οικονομίες τους για τις κυβερνήσεις που αντιπροσωπεύουν το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού, αυτό είναι το μοναδικό -και σίγουρα προσωρινό- συμπέρασμα της οικονομικής καταιγίδας.
«Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία»
