Η αναβάθμιση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Ε.Ε. ήταν μια πρόταση της γαλλικής προεδρίας η οποία έγινε αποδεκτή. Ήδη πριν από τη Μεσογειακή Σύνοδο, το Παρίσι είχε προσπαθήσει να περάσει κάτι ανάλογο, αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει μπροστά στο τείχος που ύψωσαν κάποια αραβικά καθεστώτα -ιδιαίτερα η Αίγυπτος. (2)
Η Σύνοδος κατέληξε στο εν λόγω κείμενο ύστερα από μακρές συζητήσεις. Η πρώτη εκδοχή που παρουσιάστηκε από τη Γαλλία ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκή για το Ισραήλ και προκάλεσε δισταγμούς σε κάποιους από τους εταίρους της -ιδιαίτερα στη Βρετανία και το Βέλγιο- οι οποίοι ζήτησαν «εξισορρόπηση» του περιεχομένου. Αδιανόητο, εάν θυμηθεί κανείς ότι πριν από λίγα χρόνια η Γαλλία κατηγορείτο για φιλοαραβική πολιτική.
Ας σημειώσουμε επίσης ότι το κείμενο εγκρίθηκε την ίδια μέρα που ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παλαιστινιακά εδάφη, Ρίτσαρντ Φαλκ, ζητούσε από το Ισραήλ την εφαρμογή «των αναγνωρισμένων κανονισμών για την "ευθύνη της προστασίας" του άμαχου πληθυσμού ο οποίος τιμωρείται συλλογικά από πολιτικές που προσομοιάζουν με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Στο ίδιο πνεύμα πρόσθετε: «Μοιάζει να είναι έργο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να διερευνήσει τις συνθήκες και να αποφανθεί εάν οι πολιτικοί ηγέτες του Ισραήλ καθώς και οι στρατιωτικοί υπεύθυνοι της πολιορκίας της Γάζας θα πρέπει να κατηγορηθούν και να δικαστούν για παραβίαση του διεθνούς ποινικού δικαίου».
Εντέλει, στο κείμενο της Ε.Ε. ενσωματώθηκαν αναφορές στην ευρωπαϊκή πολιτική γειτνίασης για το Μαρόκο, την Τυνησία και σχεδόν για όλες τις αραβικές χώρες, αναφορές εντελώς τυπικές, όμως, οι οποίες ουσιαστικά επιτρέπουν να περάσει καλύτερα το ουσιαστικό μήνυμα: το σημείο 9 που βεβαιώνει την αποφασιστικότητα του Συμβουλίου να ενδυναμώσει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Υπογραμμίζεται, πάντως, ότι η προσέγγιση θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο «των κοινών μας συμφερόντων», τα οποία περιλαμβάνουν τη λύση της ισραηλοπαλαιστινιακής διένεξης στη βάση της συνύπαρξης των δύο κρατών. Ένα μακροσκελές παράρτημα περιλαμβάνει τους άξονες της ενδυνάμωσης του πολιτικού διαλόγου με το Ισραήλ.
Συνεργασία σε θέματα Άμυνας
Κατ’ αρχήν, τακτικές σύνοδοι των αρχηγών κρατών της Ε.Ε. και του Ισραήλ -ένα προνόμιο, το οποίο μέχρι σήμερα είχαν μόνο μερικές μεγάλες χώρες, όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία. Η πρώτη Σύνοδος θα πραγματοποιηθεί υπό την τσεχική προεδρία. Η Τσεχία, όμως, «δεν υποστηρίζει την πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης, αλλά την πολιτική του Λικούντ», όπως δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Βρυξελλών.
Επιπλέον, τακτικές σύνοδοι, τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο, μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών -κάτι που προϋπήρχε ήδη ντε φάκτο. Οι σύνοδοι θα ασχολούνται και με άλλους τομείς εκτός από την εξωτερική πολιτική.
Η τακτική πρόσκληση της ηγεσίας του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών στην Επιτροπή για την πολιτική άμυνας της Ένωσης. Επίσης, συστηματικότερη πρόσκληση ισραηλινών ειδικών στις επιτροπές που ασχολούνται με τη διαδικασία ειρήνευσης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη μάχη ενάντια στην τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα κ.λπ.
Η οργάνωση ευρύτερων ανεπίσημων συναντήσεων για στρατηγικά θέματα.
Η εντατικοποίηση των ανταλλαγών σε συγκεκριμένα θέματα, ιδιαίτερα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αντισημιτισμό.
Η ενθάρρυνση του Ισραήλ να συνεργαστεί στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Άμυνας (ΚΕΠΑ) της Ε.Ε.
Η επιτόπου συνεργασία στο πλαίσιο της ΚΕΠΑ. Ισραηλινοί ειδικοί θα μπορούν να συμμετέχουν σε αποστολές στην Αφρική ή αλλού. Στο βαθμό που το Ισραήλ δεν θα μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα της Ασίας στον ΟΗΕ, η Ε.Ε. θα επιχειρήσει να το ενσωματώσει στην ομάδα της Δυτικής Ευρώπης και σε άλλες ομάδες [Western European and other groups (WEOG)] -κάτι, άλλωστε, που επιδιώκει από παλιά το Ισραήλ, (3) προκειμένου να συμμετέχει και να εκλέγεται σε διάφορα θεσμικά όργανα, ακόμα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Η εντατικοποίηση του διαλόγου ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό και το Ισραηλινό Κοινοβούλιο.
Οι αποφάσεις αυτές της Ε.Ε. δέχτηκαν αυστηρότατη κριτική από την Παλαιστινιακή Αρχή και από την Αίγυπτο. Στις 9 Δεκεμβρίου, σε άρθρο στην εφημερίδα «Haaretz», υπό τον τίτλο «Η Ε.Ε. ψηφίζει την αναβάθμιση των σχέσεων με το Ισραήλ παρά τις πιέσεις του αραβικού λόμπι», (4) ο Μπαράκ Ραβίντ αναφέρει ότι την προηγούμενη εβδομάδα «η ισραηλινή υπουργός Εξωτερικών Τζίπι Λίβνι μετέβη στις Βρυξέλλες για να ασκήσει λόμπινγκ στους υπουργούς Εξωτερικών και κυρίως στον Μπερνάρ Κουσνέρ. Ζήτησε, μάλιστα, να τον δει και ιδιαιτέρως. Στη διάρκεια της συζήτησής τους, συμφώνησαν πως θα υπάρχει "σχέση" (linkage - ανάμεσα στην αναβάθμιση των σχέσεων Ε.Ε.-Ισραήλ και στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη), αλλά ότι η Ε.Ε. θα δημοσίευε χωριστή δήλωση, "κάλεσμα στη συνέχιση των συνομιλιών για την ειρήνη για το τελικό στάδιο"».
Ακόμα κι αν το άρθρο δεν εξυμνεί τη Λίβνι και σημειώνει τις «προόδους» που δεν επιτεύχθηκαν -οι τακτικές σύνοδοι υπουργών Εξωτερικών γίνονταν ήδη- το κείμενο παρουσιάζει την ισραηλινή νίκη. Πόσω μάλλον που η Λίβνι εμπόδισε, επίσης, την υιοθέτηση ενός στρατηγικού κειμένου δράσης που θα υπενθύμιζε τη θέση της Ε.Ε. για το Μεσανατολικό.
Το κείμενο, το οποίο είχε προετοιμαστεί από τη Γαλλία, «αποσύρθηκε». Μπορούμε να σημειώσουμε ότι όλη η γαλλική (και ευρωπαϊκή) στρατηγική προσέγγισης με το Ισραήλ δικαιολογείται από το γεγονός ότι η βελτίωση των σχέσεων θα επιτρέψει στην Ε.Ε. και στη Γαλλία ειδικότερα να έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην ισραηλινή πολιτική. Αρκεί, ωστόσο, να δει κανείς τι γίνεται στη Γάζα -την επέκταση των εποικισμών, τα αντιαραβικά πογκρόμ- για να ζυγίσει την επιτυχία της συγκεκριμένης στρατηγικής.
Σε αντίθεση, πάντως, με το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., το Ευρωκοινοβούλιο επιφύλαξε σφοδρή ήττα στο Ισραήλ. (5) Η άρνησή του, μάλιστα, θα έχει σαφείς επιπτώσεις σε κάποια σχέδια συνεργασίας. Να επισημάνουμε -σαν ανέκδοτο- ότι η αρνητική ψήφος ήταν αποτέλεσμα τόσο της άσκησης λόμπινγκ από τις αραβικές χώρες όσο και της υπεροψίας και των πιέσεων από το Ισραήλ, τα οποία προκάλεσαν την αντίθετη αντίδραση σε πολλούς ευρωβουλευτές.
Από την άλλη, μπορούμε να σταθούμε σε δύο ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κείμενα για τη διένεξη: Το ένα, του Μπαράκ Ραβίντ και του Ανσελ Πφέφερ στη «Haaretz» της 4ης Νοεμβρίου, (6) υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ προσπαθεί να εξάγει τα προϊόντα των εποίκων προς την Ε.Ε. Το άλλο είναι του Ιβ Ομπέν ντε λα Μεσιζιέρ, στη «Le Monde» της 10ης Δεκεμβρίου, και έχει τίτλο «Γιατί η Ευρώπη πρέπει να συνομιλήσει με τη Χαμάς». (7)
