Ένας παράξενος άξονας σχηματίζεται. Όχι εκείνος του «Κακού» που θα ένωνε τους «εχθρούς» της Δύσης. Ούτε αυτός που θα ξεκινούσε από τον Ντόναλντ Τραμπ και θα έφτανε έως τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Αλλά μια ευρύτερη συμμαχία, ταυτόχρονα διάχυτη και ελάχιστα γνωστή: η Διεθνής των λογοκριτών, όπου συνυπάρχουν αυταρχικοί ηγέτες, δημοκράτες και γραφειοκράτες.
Αφού φιμώθηκε από τις ψηφιακές πλατφόρμες στο τέλος της πρώτης θητείας του, ο Τραμπ είχε υποσχεθεί να αποκαταστήσει την ελευθερία του λόγου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ξεσήκωνε τους υποστηρικτές του, των οποίων οι απόψεις –συχνά ακραίες– διώκονταν στα προοδευτικά πανεπιστήμια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έξι ημέρες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, απαγόρευσε στην Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ να διδάσκει στους νεοσύλλεκτους την ιστορία των μαύρων πιλότων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τρεις μέρες αργότερα, καθώς λέξεις όπως «ποικιλομορφία», «αποκλεισμός», «φύλο», «κοινωνικοοικονομικός», «υποεκπροσωπούμενος» εξαφανίζονταν από τις ιστοσελίδες δημόσιων υπηρεσιών, ένα προεδρικό διάταγμα στοχοποιούσε ξένους φοιτητές που εξέφραζαν τη στήριξή τους στους Παλαιστινίους, εξισώνοντάς την με «στήριξη στην τζιχάντ». «Θα σας βρούμε και θα σας απελάσουμε», απείλησε ο Λευκός Οίκος. Έκτοτε, η αστυνομία συνέλαβε φοιτητή του Πανεπιστημίου Κολούμπια, τον Μαχμούντ Χαλίλ.
Η φίμωση δεν αφορά μόνο την Αμερική, είναι παρούσα και στην Ευρώπη. Στη Γαλλία, διακόσιοι διακεκριμένοι εκπρόσωποι της φιλελεύθερης αστικής τάξης –ανάμεσά τους ένας πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, δύο πρώην πρωθυπουργοί και πλειάδα δημάρχων και βουλευτών της Δεξιάς και του Σοσιαλιστικού Κόμματος– απηύθυναν έκκληση για «προστασία των Εβραίων μέσω της ενσωμάτωσης του αντισιωνισμού στον νόμο ως νέας μορφής αντισημιτισμού» (Le Monde, 22 Μαρτίου 2025). Με άλλα λόγια, μετατροπή μιας άποψης –την οποία υπερασπίζονται τόσο ακτιβιστές της Αριστεράς όσο και υπερορθόδοξοι Εβραίοι– σε ποινικό αδίκημα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ερμηνευόμενος ως σύγκρουση πολιτισμών ανάμεσα στις Βρυξέλλες και τη Μόσχα, επίσης δικαιολογεί τη λογοκρισία Ήδη από το 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε τα ρωσικά μέσα RT και Sputnik, προκειμένου να διασφαλίσει «τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών». Η απόφαση χαιρετίστηκε από τον Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος δεν φάνηκε να ενοχλείται όταν, τον Μάιο του 2024, η ισραηλινή Βουλή απαγόρευσε το τηλεοπτικό δίκτυο Al-Jazeera του Κατάρ.
Στη Ρουμανία, υποψήφιος που θεωρήθηκε υπερβολικά φιλικός προς το Κρεμλίνο είδε το σαρωτικό προβάδισμά του στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών να ακυρώνεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο του απαγόρευσε να συμμετάσχει ξανά. Η αιτιολογία; Φερόμενες ρωσικές παρεμβάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Ο πληροφοριακός χώρος μας δεν είναι τίποτα λιγότερο από το γεωπολιτικό πεδίο μάχης όπου χάνουμε τον πόλεμο», εξηγούσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας στις 19 Μαρτίου, πριν συγκρίνει τη διασπορά ψευδών ειδήσεων με την παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας.
Η ποινικοποίηση των πολιτικών αντιπάλων, χαρακτηριστικό των αυταρχικών καθεστώτων, κερδίζει πλέον έδαφος και σε δημοκρατικά κράτη. Στη Γερμανία, ένας νόμος που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2018 με στόχο τον έλεγχο των δικτύων δημιουργεί, σύμφωνα με την οργάνωση Human Rights Watch, «ένα επικίνδυνο προηγούμενο για άλλες κυβερνήσεις που επιθυμούν να περιορίσουν την ελευθερία του λόγου, αναγκάζοντας τις εταιρείες να εγκαθιδρύσουν μια κρατικά πιστοποιημένη αστυνομία της έκφρασης». Τρεις δημοκρατίες γνωστές για την άψογη λειτουργία τους –οι Φιλιππίνες, η Σιγκαπούρη και η Ρωσία– έσπευσαν να αναδείξουν τον γερμανικό νόμο ως πρότυπο (1). Σκοτεινοί δικτάτορες και φωτισμένοι φιλελεύθεροι, θρησκευτικοί φανατικοί και αγανακτισμένοι ακτιβιστές, όλοι χορεύουν τον ίδιο χορό, τον χορό της λογοκρισίας, παρασυρμένοι από αυτήν την «αξιοσημείωτη τάση να απομακρύνουμε οτιδήποτε μας φέρνει την παραμικρή ενόχληση, χωρίς να εξετάζουμε αν αυτή η βεβιασμένη παραίτηση οδηγεί σε ένα πιο μόνιμο κακό» (2). Γιατί όταν οι μεν κερδίζουν, επέρχεται η εκδίκηση των δε. Και το μόνο που εγγυάται η έκβαση αυτών των συγκρούσεων είναι η απώλεια της ελευθερίας όλων μας.
