Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια νευροεκφυλιστική ασθένεια που φέρει το όνομα του Γερμανού γιατρού Αλόις Αλτσχάιμερ (1864-1915), ο οποίος το 1906 μελέτησε την περίπτωση μιας γυναίκας 51 ετών, θύμα «προγεροντικής άνοιας». Υπήρξε ο πρώτος που παρατήρησε την σχέση ανάμεσα στην ασθένεια και στις πλάκες βήτα-αμυλοειδών πρωτεϊνών, καθώς και τους νευροϊνιδιακούς εκφυλισμούς που εντοπίστηκαν κατά την αυτοψία του εγκεφάλου της ασθενούς μετά τον θάνατό της. Η ανακάλυψή του πυροδότησε αρχικά έντονες συζητήσεις στους κόλπους της ψυχιατρικής κοινότητας, αλλά στη συνέχεια ξεχάστηκε.
Όταν κατά τη δεκαετία του 1970 οι δυτικές κοινωνίες βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη γήρανση του πληθυσμού τους, είδαν το φαινόμενο να επανεμφανίζεται. Δεν αφορούσε πλέον άτομα σχετικά νεαρής ηλικίας, όπως η ασθενής του Αλόις Αλτσχάιμερ, αλλά κυρίως ηλικιωμένα άτομα που παρουσιάζουν γνωστικές διαταραχές και τα οποία μέχρι τότε θεωρούνταν θύματα της «γεροντικής άνοιας». Εκείνη την εποχή, η διάγνωση πραγματοποιούνταν με ένα απλό τεστ γνωστικής αξιολόγησης.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του γαλλικού Εθνικού Ινστιτούτου για την Υγεία και την Ιατρική Έρευνα (INSERM), εκτιμάται ότι η νόσος Αλτσχάιμερ πλήττει σήμερα στη Γαλλία 900.000 άτομα, ενώ κάθε χρόνο πραγματοποιείται η διάγνωση 225.000 νέων κρουσμάτων. Μέχρι το 2020, ο αριθμός των ασθενών αναμένεται να ανέλθει στα 1,3 εκατομμύρια άτομα. Σύμφωνα με τις έρευνες, η ασθένεια πλήττει το 0,5% των ατόμων ηλικίας κάτω των 65 ετών, το 2-4% των ατόμων μεταξύ 65-80 ετών και το 15% των ατόμων άνω των 80 ετών. Η έκθεση που δημοσίευσε το 2010 η οργάνωση Alzheimer’s Disease International αναφέρει ότι ο αριθμός των ασθενών σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχεται στα 35 εκατομμύρια, ενώ μέχρι το 2030 αναμένεται να αυξηθεί στα 66 εκατομμύρια. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφυλακτικότητα. Έτσι, στην Γαλλία, οι εκτιμήσεις των φορέων της κοινωνικής ασφάλισης είναι πολύ πιο αισιόδοξες από εκείνες του INSERM: το 2007 υπήρχαν 385.000 άτομα που παρακολουθούνταν γι’ αυτήν την ασθένεια, ενώ ο αριθμός τους το 2011 είχε αυξηθεί στις 440.000.
Οι ιατρικές και ιατροκοινωνικές δαπάνες που συνεπάγεται η νόσος Αλτσχάιμερ το 2005 υπολογίζονταν σε 10 δισ. ευρώ για τη Γαλλία. Το μεγαλύτερο μέρος του ιατρικού κόστους καταβλήθηκε από τους φορείς της γαλλικής κοινωνικής ασφάλισης. Το ήμισυ του κόστους της συνοδείας και της φροντίδας των ασθενών καλύπτεται από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, ενώ το υπόλοιπο από το Ταμείο Ασφάλισης Ασθένειας και από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Η οργάνωση France Alzheimer εκτιμά ότι το 2020 το συνολικό κόστος αυτής της ασθένειας θα ανέρχεται στα 20 δισ. ευρώ.
Οι εταιρείες συμβούλων διαχείρισης χαρτοφυλακίου και περιουσιακών στοιχείων υπόσχονται στους πελάτες τους που θα επενδύσουν στις Μονάδες Φιλοξενίας Εξαρτώμενων Ηλικιωμένων Ατόμων (EHPAD) αποδόσεις της τάξης του 4 έως 6%, με σχεδόν μηδενική φορολόγηση. «Επενδύστε στις EHPAD: η λύση για υψηλές αποδόσεις!», υπόσχεται λόγου χάρη η εταιρεία P&F Management. «Οι EHPAD αποδεικνύονται μια εξαιρετική επένδυση που δεν υφίσταται τις συνέπειες της κρίσης», κομπάζει μια ιστοσελίδα του κλάδου. Οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι μεγάλοι όμιλοι επιχειρήσεων που διαχειρίζονται αυτού του είδους τις μονάδες πολλαπλασιάζουν τις εκκλήσεις προς το κοινό να επενδύσει σε έναν τομέα όπου το χρόνιο έλλειμμα κλινών επιτρέπει την ανενδοίαστη κερδοσκοπία.
Από τις 7.400 EHPAD που ήταν καταγεγραμμένες στη Γαλλία το 2014, το 45% ήταν δημόσιες, το 30% ιδιωτικές μη κερδοσκοπικές, ενώ το 25% ήταν εμπορικές επιχειρήσεις (1). Όσον αφορά τις τελευταίες, παρατηρείται τάση αύξησης του μεριδίου τους στην αγορά. Ο κύκλος εργασιών της Orpéa, του μεγαλύτερου ομίλου που διαχειρίζεται μονάδες αυτού του τύπου, σημείωσε σημαντική αύξηση το 2014 (21% σε σχέση με το 2013), φτάνοντας το 1,95 δισ. ευρώ, ενώ την ίδια περίοδο τα καθαρά κέρδη της αυξήθηκαν κατά 16,6%. Εάν στις δημόσιες μονάδες το μηνιαίο ποσό που καλούνται να πληρώσουν οι ασθενείς ή οι οικογένειές τους, πέρα από τις διάφορες δημόσιες ενισχύσεις, κυμαίνεται μεταξύ 1.000 και 1.500 ευρώ, στις ιδιωτικές μονάδες φτάνει ποσά της τάξης των 3.000-4.000 ευρώ. Ωστόσο, αυτές οι υψηλές τιμές δεν αποτελούν απαραίτητα εγγύηση καλής μεταχείρισης του ασθενή, όπως φαίνεται στο ντοκιμαντέρ «Flore» (2014) του σκηνοθέτη Ζαν Αλμπέρ Λιέβρ, ο οποίος κατέγραψε την ταχύτατη κατάπτωση της διαγνωσμένης με Αλτσχάιμερ μητέρας του, η οποία νοσηλευόταν σε μια μονάδα πολυτελείας στο Παρίσι.