Ίμραν Χαν: Ο νέος πρωταθλητής των Πακιστανών στρατιωτικών

Οι πακιστανικές βουλευτικές εκλογές της 25^ης Ιουλίου 2018 διεξήχθησαν υπό την επιρροή του στρατού, σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι οι προηγούμενες. Η χώρα, που γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1947 από τον διαμελισμό της βρετανικής Ινδίας, έχει ήδη ζήσει τρία πραξικοπήματα, τα οποία επέτρεψαν στους στρατιωτικούς να κυβερνήσουν συνολικά για τριάντα περίπου χρόνια (1958 έως 1970, κατόπιν 1977 έως 1988 και 1999 έως 2008). Ωστόσο, τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν εγκαταλείψει το προσκήνιο, αφήνοντας πολίτες να διαδέχονται στην εξουσία, μέσα από εκλογές που σημαδεύονται, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο, από παρατυπίες.

Οι εκλογές του 2008 έδειξαν μια δημοκρατική μετάβαση σε δύο χρόνους: τον Φεβρουάριο, το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν (PPP) κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές χάρη στο κύμα συμπάθειας που προκλήθηκε από τη δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο, κόρης του ιδρυτή του, Ζουλφικάρ Αλί Μπούτο. Στη συνέχεια, τον Αύγουστο, ο στρατηγός Περβέζ Μουσάραφ παρέδωσε την προεδρία στον χήρο της Μπεναζίρ Μπούτο, Ασίφ Αλί Ζαρνταρί. Πέντε χρόνια αργότερα, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, ένα δημοκρατικά εκλεγμένο κόμμα κατάφερε να ολοκληρώσει τη θητεία του και υπήρξε εναλλαγή της εξουσίας, με τον συντηρητικότερο Μουσουλμανικό Σύνδεσμο του Πακιστάν-Ναουάζ (PML-N), να διαδέχεται το προοδευτικότερο PPP.

Η εμβάθυνση της δημοκρατικής διαδικασίας δεν μπορούσε παρά να ενοχλήσει τον στρατό, που στο Πακιστάν αποκαλείται διακριτικά «establishment» (κατεστημένο) –αλλά από τους αντιπάλους του περιγράφεται ως deep state («βαθύ κράτος») εξαιτίας του ρόλου-κλειδιού που έχουν διαδραματίσει οι στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών, οι Inter-Services Intelligence (ISI). Όχι μόνο η εδραίωση μιας πολιτικής εξουσίας, νομιμοποιημένης από τις εκλογές, επισκίαζε τον στρατό, αλλά κάποιοι αρχηγοί του PPP και του PML-N, όταν γίνονταν επικεφαλής του κράτους, επιχειρούσαν να ασκήσουν μια πολιτική αντίθετη με τις θέσεις του, κυρίως αναφορικά με την Ινδία, την οποία θεωρεί τον κύριο εχθρό του. Έτσι, ο Ζαρνταρί είχε προτείνει συνεργασία με το Νέο Δελχί στο πλαίσιο της έρευνας σχετικά με τις επιθέσεις του Νοεμβρίου του 2008 στη Βομβάη, που είχαν πάνω από εκατόν εξήντα νεκρούς. Ωστόσο, ο Ζαρνταρί σύντομα αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την προσπάθεια, καθώς οι επιθέσεις είχαν ενορχηστρωθεί από μερίδα του πακιστανικού «κατεστημένου».

Παραδόξως, ο Ναουάζ Σαρίφ του PML-N (πρωθυπουργός 1990-1993, 1997-1999 και στη συνέχεια 2013-2017) αποδείχθηκε λιγότερο πειθήνιος. Ενώ αυτός ο επιχειρηματίας όφειλε την πολιτική σταδιοδρομία του στο «κατεστημένο», που τον είχε θέσει σε τροχιά αντιπαράθεσης με την Μπεναζίρ Μπούτο, προσπάθησε να απελευθερωθεί από την κηδεμονία του από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τη δεύτερη φορά που βρέθηκε στην εξουσία, πάσχισε να συνάψει ειρήνη με την Ινδία, πεπεισμένος ότι το Πακιστάν εξαντλούνταν από αυτήν την κούρσα εξοπλισμών και ότι η οικονομία μόνο κέρδος θα είχε από την ανάπτυξη εμπορικών συναλλαγών με τη γείτονα. Αυτή η πολιτική, που δυσαρέστησε το Γενικό Επιτελείο, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το πραξικόπημα του 1999. Ο Σαρίφ συνέχισε και πάλι τις προσπάθειες μόλις ανέλαβε ξανά τα καθήκοντά του το 2013, όπως μαρτυρούν οι επανειλημμένες συναντήσεις του με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, το 2014 και το 2015. Ο στρατός, αντίθετος στην εξομάλυνση των σχέσεων –η οποία θα επικύρωνε το μοίρασμα του Κασμίρ και θα στερούσε κάποιους από τους λόγους ύπαρξής του, και συνεπώς και της χρηματοδότησής του– κατάφερε να προκαλέσει τον εκτροχιασμό αυτών των διαβουλεύσεων.